سیتوژنتیک و کاریوتیپ
معرفی آزمایش:
وضعیت کروموزومهای یک فرد و تغییرات احتمالی عددی و یا ساختاری در آن با انجام آزمایش کاریوتیپ مشخص می‌شود. سیتوژنتیک و کاریوتیپ علم مطالعه ساختمان کروموزوم هاست. در این علم کروموزومها با استفاده از تکنیکهای باندینگ (نوارگذاری) و یا شیوه‌های سیتوژنتیک ملکولی مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرند. سیتوژنتیک شاخه ای از ژنتیک است که با مطالعه ساختار و ترکیب کروموزومی یک سلول مرتبط است، که شامل آنالیز روتین کروموزوم های G-Band شده و سایر تکنیک سیتوژنتیک مولکولی شامل FISH و CGH است.
چه کسانی کاندید انجام آزمایش سیتوژنتیک و کاریوتیپ هستند؟
- افرادی که در خانواده و بستگان دارای بیماری های ژنتیکی با نقص کروموزومی هستند (عقب ماندگی ذهنی و نقایص مادرزادی)
- افرادی که مشکل ناباروری یا نازایی دارند
- بارداري ناموفق يا سقط مکرر
- بررسی محصولات سقط و علل مرده زایی
- سابقه فرزند با معلوليت ناشناخته در خانواده
- تعیین جنسیت و بررسي كرومزوم Y در موارد ابهام جنسی یا دو جنسی بودن نوزادان
- سندرم های شایع (داون، پاتو، ادوارد،و……)
- دوره قاعدگی نامنظم یا فرد از ابتدا قاعده نشده باشد
- ابتلای فرد به یک بیماری ژنتیکی ناشناخته
- سابقه بیماری ژنتیکی یا معلولیت در خانواده
- تشخیص قبل از تولد در بارداری های پرخطر و بالای 35 سال و زوجین ناقل یک اختلال کروموزومی
- تشخیص سرطان های خون و جامد، انتخاب روش درمان مناسب و پاسخ به درمان
موارد ديگر:
بيماريهاي ژنتيك اصولا ناشي از نقص ژني يا نقص كروموزومي ميباشند. بنابراين در مواردي كه در خانواده بيماري ناشي از نقص ژني خاصي (مانند تالاسمي، هموفيلي و …) وجود ندارد، بررسي كرومزومي (آزمایش کاریوتیپ) می تواند به عنوان یک آزمایش غربالگری قبل از بارداری یا قبل از ازدواج توصیه شود. در این آزمایش حداقل وضعیت کروموزومی فرد که بخشی از ژنتیک آن فرد می باشد بررسی مي شود. در صورت وجود نقص كروموزومي ، ميتوان در دوران بارداري پيشگيري بعمل آورد. این آزمایش خصوصا در مواردی که در خانواده افراد مبتلا به بیماری ژنتیکی خاصی وجود نداشته باشد و افراد مایل به بررسی ژنتیک خود می باشند، می تواند بعنوان یک آزمایش ژنتیک توصيه شود.
اگر نتیجه بررسی کاریوتایپ یک فرد مبتلا، بصورت نرمال گزارش شود دوعلت وجود دارد:
1. اختلال کروموزومی کوچکتر از حد تشخیص میکروسکوپ نوری می باشد.
2. فرد فاقد اختلال کروموزومی می باشد و بیماری علت دیگری دارد.
سرطان و کاریوتایپ مغز استخوان
آسیب های ژنتیکی در تومورها عموماً به دو صورت دیده می شوند:
- تغییر در توالی DNA شامل تغییر در جفت های بازی و یا قطعات کوچک DNA
- تغییرات کروموزومی
تغییرات سیتوژنتیکی مانند تغییر در تعداد کروموزوم ها یا ساختمان کروموزوم ها، علامت های سرطان هستند، به ویژه در مراحل دیررس تر و بدخیم تر یا مهاجم تر تکامل تومور. این تغییرات ژنتیکی معلوم کننده آن هستند که از عناصر مهم پیشرفت سرطان، نقایصی در ژنهای دخیل در حفظ انسجام و پایداری کروموزومی و تخمین جور شدن صحیح میتوزی رخ داده است یا خیر.
چگونه این تغییرات سیتوژنتیک یا ناهنجاریها کروموزومی را تشخیص می دهند؟
با استفاده از یک سری تکنیکهای خاص، کروموزوم ها را باند کرده و رنگ آمیزی می کنند. در اثر واکنش رنگ های معین با محلول های مخصوص بروی کروموزوم ،باندها یا نوارهایی تولید می شوند که وضعیت آنها در هر کروموزوم متفاوت است، لذا با استفاده از این روش کروموزوم های مختلف را از همدیگر تشخیص می دهند.
مراحل تکوین سیتوژنتیک سرطان
1- در سال 1960 فقط یک سرطان یعنی لوسمی میلوئید مزمن (CML) که از ناهنجاری های کروموزومی ناشی می شود، کاملاً مشخص شده بود
2- در سال 1970 با کشف یا معرفی روش بندینگ بیش از 30 بیماری لئوبلاستیک مرتبط با ناهنجاری های کروموزومی مشخص شده بود.
در سال 1980 نقص های کروموزومی در بیشتر سرطان ها یافت شد که هر سرطان با یک ضایعه ی کروموزومی مخصوص توأم می باشد.
- با به کار بردن روشهای بیولوژی مولکولی جدید، منجر به این نتیجه گردید که یک ناهنجاری کروموزومی ممکن است همراه با تعداد گوناگونی از ناهنجاری های کروموزومی باشد.
- اکنون بیش از 70 نوع نئوپلاسم در انسان شناخته شده که دارای بیش از 40 اختلال کروموزمی متداول شامل: انواع جابجائی ها، حذف، دو برابر شدن، واژگونی و یا کروموزوم سه تایی بودند.
نکته:
- در تومورها چندین ناهنجاری کروموزومی را در کنار هم داریم!
- تعیین ناهنجاریهای کروموزومی می تواند در تشخیص بیماری و طبقه بندی بیماریها به عنوان عامل تخمین پیش آگهی عمل کند.
- نقایص کروموزومی ثابت ، معیار مهمی جهت تعیین پیش آگهی یک نئوپلاسم خاص می باشد.
- بعضی از اختلالات کروموزومی در بیماری های مربوطه وجه اشتراک دارند.
سوال: کدام کروموزومها دچار ناهنجاری می شوند؟
کروموزوم 1 یکی از متداولترین کروموزوم های متأثر در سرطان انسانی است! این کروموزوم شامل 5 ژناست که کننده عمل متابولیک اسید نوکلئیک می باشند. کروموزوم شماره 9 سه ژن و 14 و 16 و 21 هر کدام 2 ژن از این نوع را دارند.
امروز تعدادی از نقشهای تغییرات کروموزومی در سرطانهای مختلف مشخص شده است!
- مثل جابجایی کروموزوم 9 و 22 در CML
- حذف یکی از کروموزومهای جفت 22 (مونوزومی 22) در منژیوما
- جابجایی قطعات کروموزومهای 14 و 8 در لنفوم بورکیت.
- تریزومی کروموزومهای 1 و 8 و حالتی که در کروموزوم 17 بیماران مبتلا به اوسی دی مختلف، لنفومها و بیماریهای میلوپرولیفراتیو دیده می شود.
جهت انجام آزمایش سیتوژنتیک و کاریوتیپ با مجرب ترین و باتجربه ترین متخصصین بهترین آزمایشگاه ژنتیک در اصفهان _ژن آزما مشورت نمایید.
آزمایشگاه ژنتیک پزشکی ژن آزما
آزمایشگاه ژنتیک اصفهان
آدرس:
اصفهان خیابان شریعتی غربی پلاک 208
ساعات کاری:
شنبه تا پنجشنبه 8 صبح الی ۱۱ شب
تلفن تماس:
۳۶۲۶۹۵۸۶-۷
geneazmalab.com
جهت مشاهده پیج اینستاگرام مرکز تخصصی ژنتیک پزشکی ژن آزما کلیک کنید.
