کروموزوم چیست؟
کروموزوم (chromosome) ساختار سازمان یافته‌ای از DNA و پروتئین است که در سلول‌‌‌ها یافت می‌شود و هر کروموزوم یک قطعه بسیار طولانی و متوالی از DNA دو رشته‌ای (یک مولکول DNA) است که از بسیاری از ژن‌‌‌ها، عناصر تنظیم کننده و سایر توالی‌‌‌های نوکلئوتیدی تشکیل شده است.
DNA که حامل اطلاعات ژنتیکی سلول است،
به طور معمول در قالب یک یا چند عدد از این ماکرومولکول‌‌‌های بزرگ به نام کروموزوم‌‌‌ها بسته بندی می‌شود.
کلمه کروموزوم ریشه در زبان یونانی دارد و از کلمه کروم به معنای رنگ و زوما به معنی بدن گرفته شده است.
در کروموزوم‌‌‌های یوکاریوت‌‌‌ها، DNA غیرمتراکم در یک ساختار تا حدودی منظم در داخل هسته وجود دارند.
در هسته، رشته‌‌‌های DNA در اطراف پروتئینی‌‌‌هایی به نام هیستون‌‌‌ها پیچیده می‌شوند.
این ساختار ترکیبی (مجموعه DNA و پروتئین)، «کروماتین» (chromatin) نامیده می‌شود.
در طی میتوز (تقسیم سلولی)، کروماتین به شکل کروموزوم‌‌‌ها متراکم می‌شود.
در این حالت است که به صورت طبیعی کروموزوم‌‌‌های منفرد با میکروسکوپ نوری قابل مشاهده هستند.
مقایسه کروموزوم در سلولهای یوکاریوتی و پروکاریوتی
برخلاف سلولهای یوکاریوتی که اغلب دارای کروموزوم‌‌‌های متعددی هستند
و در ساختار این کروموزوم‌‌‌ها، پروتئین‌‌‌های هیستون قرار دارند،
در سلولهای پروکاریوتی که ساختار هسته وجود ندارد،
ماده ژنتیکی سلول به طور معمول از یک کروموزوم تشکیل شده است که پروتئین‌‌‌های هیستون در آن وجود ندارند
و در فضای سیتوپلاسم سلول‌‌‌ها به صورت آزاد قرار می‌گیرند.
افزایش یا از بین رفتن مواد کروموزومی‌می‌تواند منجر به اختلالات ژنتیکی ارثی مختلف شود.
در برخی موارد، این اختلالات ژنتیکی می‌توانند در طول زندگی فرد ایجاد شوند . به عنوان مثال قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر یا پرتوهای خطرناک، در نتیجه جنگ‌‌‌های شیمیایی یا آلودگی محیط زیست، می‌توانند آسیب ژنتیکی در سلولهای جنسی افراد ایجاد کنند و منجر تولد فرزندانی با اختلال و نقص ژنتیکی شوند.
سوء مصرف مواد مخدر یا عفونت به وسیله یک عامل بیماری‌زا از طریق رابطه جنسی نیز می‌توانند منجر به آسیب ژنتیکی شوند.
هر کروموزوم دارای دو بازوی است، بازوی کوتاه‌تر کروموزوم، بازوی p (از کلمه کوچک فرانسویpetti گرفته شده است ) نام دارد و یک بازوی بلندتر که بازوری q (در الفبای لاتین بعد از حرف p حرف q قرار دارد) نامیده می‌شود. در حالت عادی که تقسیم سلولی صورت نمی‌گیرد کروموزوم‌‌‌ها در حالت غیرمتراکم قرار دارند که در این زمان ابزار‌‌های مختلف سلولی می‌توانند به DNA برای رونویسی، تنظیم و تکثیر دسترسی پیدا کنند.
جهت مشاهده پیج اینستاگرام مرکز تخصصی ژنتیک پزشکی ژن آزما کلیک کنید.
مطالب بیشتر:
بیماری های چاقی، قلبی و هموفیلی
بدون دیدگاه